DASH diyeti kalp ve damar sağlığını korumak, kan basıncını dengelemek için; porsiyon büyüklüğünü, sağlıklı yiyecekleri tüketmeyi ve doğru miktarlarda besin öğelerini almayı hedefleyen bir diyet şeklidir.
DASH kısaltması İngilizce “Dietary Approaches to Stop Hypertension” ifadesinden gelmektedir ve Türkçesi “Hipertansiyonu Önlemek İçin Diyet Yaklaşımları” şeklindedir. DASH diyeti yüksek tansiyonu (hipertansiyonu) önlemek ya da tedavi etmeye yardımcı olmak için düzenlenmiş, yaşam boyu sağlıklı beslenmeyi hedefleyen bir diyet şeklidir. DASH diyeti; beslenmenizdeki tuzu (sodyumu) azaltma ve daha düşük kan basıncına sahip olmayı sağlayacak besinlerden (kalsiyum, magnezyum, potasyumdan zengin olan besinler) çeşitli şekilde yeme konusunda yönlendirmektedir.
Dash diyeti üzerine birçok çalışma yapılmış olup hepsi anlamlı sonuçlar vermiştir.
Yapılan çalışmalarda DASH diyeti tüketen kadınlarda vücut ağırlığı ve beden kitle indeksi (BKİ)’nde anlamlı bir azalma gözlenmiştir. DASH diyetine uyumun antropometrik ölçümleri olumlu etkileyip vücut ağırlığını, BKİ’yi, yağ kütlesini azaltır iken; yağsız vücut kütlesini artırdığını ayrıca inflamasyonu da olumlu etkileyerek C-reaktif protein (CRP) ile ters ilişkisini bildirmişlerdir
Toplum temelli gözlemsel başka bir çalışmada;böbrek yetmezliği gelişiminin DASH tipi diyetle beslenme arttığında azaldığı belirtilmiştir.
Çocuklar üzerinde yapılan bir çalışmada da; DASH tipi diyetle beslenmenin olası sağlık etkilerini araştırdıklarında, yaş aralığı 8-18 yıl olan ABD’li çocuk ve adölesanın kolesterol ve kalsiyumla ilgili hedefleri karşılayacak düzeyde diyete uyum gösterdiklerini saptamışlardır. Diyetle uyumlu beslenen 14-18 yaş grup adölesanda sistolik kan basıncında azalma gözlenirken, diğer yaş gruplarında ve diyastolik kan basıncı için bir ilişki olmadığı belirtilmiştir. Benzer başka bir çalışmada,DASH diyetine iyi uyum sağlayan adölesanlarda sistolik kan basıncı, açlık kan şekeri ve trigliserid düzeyi ile abdominal obezite ve hipertansiyon insidansında önemli azalma olduğu gösterilmiştir. Sistolik kan basıncı 120-159 mmHg olan, ≥22 yaş ve kronik hastalık öyküsü olmayan bireylerde, diyetin sodyum kısıtlamasına ilave DASH diyeti uygulanmasının sistolik kan basıncını azaltmada etkili olduğu gösterilmiştir.
1)Diyet, orta düzey sodyum içeren; basit şeker ve toplam yağdan fakir; protein, posa, potasyum, magnezyum ve kalsiyumdan zengin besinlerin tüketimine dayanmaktadır. Sebze-meyve, tam tahıl, kurubaklagil ve beyaz et tüketiminin artması; kırmızı et, rafine karbonhidrat ve şekerli içecek tüketiminin azaltılması önerilmektedir.
Diyet, sebze-meyve ve yağlı tohumların tüketimini içermesi nedeni ile antioksidan besin ögeleri A, C, E vitaminleri ve çinkodan zengindir.
2)DASH diyeti, hipertansiyonun tedavisi için geliştirilmesinin yanında; antioksidan vitaminlerden
zengin, posa içeriğinin yüksek, yağ ve şeker içeriğinin düşük olması sebebiyle son zamanlarda
hipertansiyon dışında diyabet, kalp damar hastalıkları ve inflamatuar hastalıklar için
de koruyucu olabileceğinin anlaşılması üzerine araştırmaların yoğunlaştığı bir beslenme yaklaşımıdır.
3)DASH diyeti metabolik sendromlu ve hiperlipidemik bireylerde açlık insülin konsantrasyonunu düşürür.
4)Diyet antioksidan kapasiteyi artırarak oksidatif stresi azaltmaktadır
5) Gestasyonel diyabette DASH diyeti uygulamasının açlık kan şekeri, hemoglobin A1c, serum triaçilgliserol ve yüksek yoğunluklu lipoprotein kolesterol düzeylerini olumlu etkilediğini; ayrıca
diyete tam uyum göstermenin gestasyonel diyabet riskini %71 azalttığı saptanmıştır.
6) DASH diyetine uyum antropometrik ölçümleri olumlu etkileyip vücut ağırlığını, BKİ’yi, yağ kütlesini azaltır iken; yağsız vücut kütlesini artırdığını ayrıca inflamasyonu da olumlu etkileyerek C-reaktif protein (CRP) ile ters ilişkilidir.
7)Böbrek yetmezliği gelişiminin DASH tipi diyetle beslenme arttığında azaldığı belirtilmiştir.
8)DASH diyeti kadınlarda menopoz sonrası ruh hâlini olumlu yönde etkilemektedir.
9)DASH diyetine uyum 70 yaş üstü kadınlarda bilişsel işlev ve hafızayı olumlu etkilemektedir.